1. Inleiding
Om bij de begroting 2020 tot een structureel sluitende meerjarenbegroting te komen waren ombuigingsmaatregelen noodzakelijk van circa € 2,1 miljoen. De ombuigingen waren onderverdeeld in maatregelen ten aanzien van de kostenontwikkeling voor jeugdhulp en Wmo en ‘overige’ ombuigingsmaatregelen. De verdeling was als volgt:
- Jeugdhulp en Wmo: circa € 1,3 miljoen in 2020 oplopend tot circa € 1,5 miljoen in 2023;
- Overige: circa € 0,8 miljoen vanaf 2020 voor overige beleidsterreinen.
In deze paragraaf wordt de voortgang van de realisatie van de vastgestelde ombuigingen weergegeven.
2. Ombuigingen jeugdhulp en WMO
De raad is in 2021 via de bestuursrapportages geïnformeerd over de voortgang van de ombuigingen jeugdhulp en Wmo. In de begroting 2022 wordt de actuele stand van zaken weergegeven. Hierbij is het jaar 2023 (het jaar waarin het volledige ombuigingspakket moet zijn gerealiseerd) het uitgangspunt.
Figuur: stand van zaken ombuigingen jeugdhulp en Wmo 2023
Van deze ombuigingen is 50,6% (€ 777.000) daadwerkelijk gerealiseerd. Het betreft de maatregel ‘Wmo: besparing op Wmo-hulpmiddelen door meer sturing’, 'van residentieel naar gezinsvormen', grotendeels 'continueren en versterken van de inzet POH-GGZ jeugd in meerdere EMC's in Houten en de inzet van een SOH-GGZ jeugd' en 'coördinatie van zorg en samenwerking met de 6 grootste aanbieders'. Daarnaast is op ombuigingsmaatregel 3 (van residentieel naar gezinsvormen) een groter bedrag (€ 118.000) gerealiseerd dan de begrote ombuiging. Dit surplus in ingezet om de begrote, maar nog niet gerealiseerde ombuiging ‘handhaven en verscherpen contracten’ te verlagen. Zo blijven de middelen voor jeugdzorg beschikbaar.
De realisatie (49,4%) van alle overige ombuigingsmaatregelen jeugdhulp en Wmo staat nog op oranje (‘aandacht nodig’).
In de tabel hieronder volgt de stand van zaken per ombuigingsmaatregel.
Tabel: stand van zaken ombuigingen jeugdhulp en Wmo 2023 | bedragen x € 1 | ||||||
Nr | Ombuigingsmaatregelen | 2023 | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ombui-ging | Gerea-liseerd | Aandacht nodig | Niet-gerea-liseerd | Gerea-liseerd | Prog-nose | ||
1 | Jeugdhulp: coördinatie van zorg en samenwerking met de 6 grootste aanbieders | 250.000 | 196.000 | 54.000 | 78% | 100% | |
2 | Jeugdhulp: continueren en versterken van de inzet POH-GGZ jeugd in meerdere EMC's in Houten en de inzet van een SOH-GGZ jeugd | 300.000 | 274.228 | 25.772 | 91% | 100% | |
3 | Jeugdhulp: van residentieel naar gezinsvormen (Regionaal Lekstroom) (*) | 100.000 | 100.000 | 100% | |||
4 | Wmo: besparing op Wmo-hulpmiddelen door meer sturing | 70.000 | 70.000 | 100% | |||
5 | Jeugd: ouders laten meebetalen voor opvang BSO+ | 100.000 | 19.000 | 81.000 | 19% | 100% | |
6 | Wmo: beheersen kosten regiotaxi | 80.000 | 80.000 | 100% | |||
7 | Jeugdhulp: handhaven en verscherpen contracten (*) | 550.000 | 118.000 | 432.000 | 21% | 100% | |
8 | Wmo: instroom aanscherpen en afschalen uitstroom bevorderen | 85.000 | 85.000 | 100% | |||
Totaal | 1.535.000 | 777.228 | 757.772 | 0 | 50,6% | 100% | |
(*) Het surplus (€ 118.000) op de realisatie bij maatregel 3 is ingezet om de ombuiging bij maatregel 7 te verlagen. Zo blijven de middelen voor jeugdzorg beschikbaar.
Hieronder wordt de voortgang van de nog te realiseren ombuigingen toegelicht.
Nr.1 | Jeugdhulp: coördinatie van zorg en samenwerking met de 6 grootste aanbieders |
|---|---|
Op basis van de aanpak van 2020 en 2021 is het de verwachting dat de resterende € 54.000 vanaf 2022 kan worden gerealiseerd. De belangrijkste punten uit deze aanpak zijn:
| |
Nr.2 | Jeugdhulp: continueren en versterken van de inzet POH-GGZ jeugd in meerdere EMC's in Houten en de inzet van een SOH-GGZ jeugd |
Vanaf eind 2020 is de formatie op POH/SOH-GGZ op de gewenste sterkte. De effecten hiervan zijn zichtbaar doordat gemiddeld gezien het aantal verwijzingen naar specialistische hulp afneemt. Op basis van deze ontwikkeling is het de verwachting dat de resterende € 25.772 vanaf 2022 zal worden gerealiseerd. | |
Nr.5 | Wmo: ouders laten meebetalen voor opvang BSO + |
Het herindiceren van kinderen heeft als gevolg van de lockdown vertraging opgeleverd. Het Sociaal Team Houten heeft hier vanaf september 2020 extra capaciteit op ingezet. Het is de verwachting dat op basis van de langzaam verbeterende situatie de ombuiging van € 100.000 kan worden gerealiseerd in 2022. | |
Nr.6 | WMO: beheersen kosten regiotaxi |
De voorbereiding van de realisatie van deze ombuiging (2022: € 67.000 en vanaf 2023 structureel € 80.000) is in volle gang. Onderdeel hiervan is om te kijken naar verdere professionalisering van het Houtense aanbod zoals de elektrokarren en ‘ANWB-automaatje’. | |
Nr.7 | Jeugdhulp: handhaven en versterken contracten |
Vanaf 2022 komen er nieuwe contracten met zorgaanbieders. Samen met onze collega Lekstroom gemeenten willen we in deze contracten nieuwe / betere afspraken maken die ons meer grip geven op sturing van deze kosten. Op basis hiervan is het de verwachting dat de resterende ombuiging van € 432.000 kan worden gerealiseerd in 2022. | |
Nr.8 | Wmo: instroom aanscherpen en afschalen uitstroom bevorderen |
Eind 2020 is de geactualiseerde Wmo-verordening vastgesteld. Hiermee worden dan de kaders en randvoorwaarden vastgelegd en heeft het Sociaal Team mogelijkheden om de instroom te beperken. Als gevolg hiervan is de verwachting dat deze ombuiging van structureel € 85.000 kan worden gerealiseerd in 2022. | |
3. Overige ombuigingen
Evenals over de ontwikkeling van de ombuigingen op jeugdhulp en Wmo is de raad ook over de stand van zaken van de ‘overige’ ombuigingen via de bestuursrapportages en de jaarrekening 2020 geïnformeerd. In de begroting 2022 wordt de actuele stand van zaken weergegeven. Hierbij is het jaar 2023 (het jaar waarin het volledige ombuigingspakket moet zijn gerealiseerd) het uitgangspunt.
Figuur: stand van zaken overige ombuigingen 2023
Van deze ombuigingen is 96,3% (€ 712.500) inmiddels gerealiseerd. Een deel van de ombuiging voor beheer en onderhoud accommodaties van € 11.000 (1,5%) staat op oranje (‘aandacht nodig’). Een deel van de ombuiging voor dienstverlening van € 16.500 (2,2%) staat op rood en wordt niet gerealiseerd.
In de tabel hieronder volgt de stand van zaken per ombuigingsmaatregel.
Tabel: stand van zaken overige ombuigingen 2023 | bedragen x € 1 | |||||||
Nr. | Ombuigingsmaatregelen | 2023 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ombuiging | Gerealiseerd | Aandacht nodig | Niet-gerealiseerd | Gerea-liseerd | Prognose | |||
1 | Beheer openbare ruimte | 150.000 | 150.000 | 100% | ||||
2 | Beheer en onderhoud accommodaties | 111.000 | 100.000 | 11.000 | 90% | 100% | ||
3 | Uitgaande subsidies | 74.000 | 74.000 | 100% | ||||
4 | Lokale belastingen en heffingen | 96.000 | 96.000 | 100% | ||||
5 | Dienstverlening | 27.000 | 10.500 | 16.500 | 39% | 39% | ||
6 | Organisatie | 73.000 | 73.000 | 100% | ||||
7 | Overige budgetaanpassingen | 209.000 | 209.000 | 100% | ||||
Totaal | 740.000 | 712.500 | 11.000 | 16.500 | 96,3% | 97,8% | ||
Hieronder wordt de voortgang van de nog te realiseren ombuigingen toegelicht:
Nr.2 | Beheer en onderhoud accommodaties |
|---|---|
Deze ombuiging is onderverdeeld in een ombuiging (€ 100.000) op het beheer en onderhoud van de accommodaties, deze is met het vaststellen van het meerjarenonderhoudsplan 2021-2025 voor Beheer en onderhoud accommodaties in december 2020 gerealiseerd. | |
Nr.5 | Dienstverlening |
Deze ombuiging is onderverdeeld in een ombuiging (€ 10.500) op het stroomlijnen van de gemeentepagina. Dat deel is inmiddels gerealiseerd. Daarnaast is er een ombuiging (€ 16.500) die betrekking heeft op het vanaf 1 juli 2021 digitaal publiceren van overheidspublicaties (= wet Decentrale Regelgeving en Officiële Publicaties (DROP)). Deze ombuiging gaat niet gerealiseerd worden. Belangrijkste reden is dat het aanleveren / invoeren van de mutaties meer tijd kost dan dat het niet meer publiceren in ’t Groentje oplevert. Deels heeft dit ook te maken met het feit dat, indien nodig, ook publicaties moeten worden geanonimiseerd. | |
4. Verkenning mogelijke ombuigingsrichting
Bij het opstellen van de perspectiefnota 2022 waren er enkele majeure onzekerheden (bijvoorbeeld de meicirculaire 2021 en wel of geen structurele compensatie voor hogere kosten jeugdhulp. Hierdoor was het onzeker of er een structureel sluitende meerjarenbegroting 2022-2025 kon worden opgesteld zonder dat hier ombuigingen voor nodig waren. Daarom hebben wij toen al voorbereidende inspanningen gedaan, gericht op het verkennen van een pakket ombuigingsrichtingen. Inmiddels is er duidelijkheid dat we voor 2022 een sluitende begroting kunnen opstellen. Voor de jaren 2023 en verder kan dat nog niet met zekerheid worden gezegd. Veel is hiervoor afhankelijk van het regeerakkoord van het nieuwe kabinet. De signalen zijn positief, maar mocht in de loop van tijd blijken dat aanvullende dekking noodzakelijk is, is het volgende pakket met verkenningen van ombuigingsrichtingen ter informatie in de begroting 2022 opgenomen. Indien nodig wordt deze verkenning ook opgenomen in het Overdrachtsdocument 2022 en indien nodig aangevuld. Hieronder is de tabel weergegeven met het resultaat van de verkenning van de ombuigingsrichtingen met bandbreedte van € 2,0 - € 3,5 miljoen. De verkende ombuigingsrichtingen hebben een zo’n laag mogelijke maatschappelijke impact en zijn ‘omkeerbaar’.
Tabel: verkenning ombuigingsrichtingen 2023-2025 | bedragen x € 1.000 | ||||
Nr. | Ombuigingsrichting | Verwacht effect | Omschrijving | Toelichting/risico | |
|---|---|---|---|---|---|
1. | Structureel effect onderbestedingen budgetten | € 70 | Structurele onder-bestedingen op basis van jaarrekening 2020, op posten ≤ € 75.000 aframen. |
| |
2. | Niet meer of lager begroten eigen risico bijstandsuitkeringen en loonkosten-subsidies. | € 300 | Uitgaven en inkomsten zijn steeds meer in evenwicht. Hierdoor is een grotere marge/risicovoorziening minder noodzakelijk. |
| |
3. | Verhogen inkomsten leges omgevings-vergunningen (in relatie tot Wet kwaliteitsborging gebouwen). | € 0 - € 100 | Economische groei en een gestage (ver)bouwstroom (woningen en bedrijven) zet zich als trend de komende jaren naar verwachting voort. |
| |
4. | Geen prijsindexatie voor 1 of 2 jaar toepassen. | € 210 - | Alle prijsgevoelige budgetten (inclusief te verstrekken subsidies, exclusief jeugdhulp en Wmo) worden niet geïndexeerd. |
| |
5. | Andere methodiek van begroten loonkosten | € 300 - | Huidige methodiek: Andere methodieken zijn:
|
| |
6. | Verlagen onderzoeks-budgetten Rekenkamer en college | € 44 | Door minder onderzoek te doen naar de doeltreffend- en doelmatigheid van het gevoerde beleid kunnen de budgetten worden gehalveerd. |
| |
7. | Omvang college | € 108 | Omvang college 3 in plaats van 4 wethouders. |
| |
8. | Vervallen maatwerkafspraken gemeenschappelijke regelingen (GR’s) | € 155 | Alleen bij de GR RUD is er sprake van een variabele bijdrage op basis van een dienstverlenings-overeenkomst (DVO) |
| |
9. | Vrijval Initiatievenbudget en budget Houtense samenlevingsagenda | € 100 | De bij het collegeprogramma 2018-2022 vrijgemaakte middelen voor de Houtense samenlevingsagenda en het ondersteunen/faciliteren van goede initiatieven uit de samenleving alleen op die periode van toepassing laten zijn. |
| |
10. | Verhogen tarief toeristenbelasting | € 43 | Het percentage van de vergoeding die ter zake van het houden van verblijf met overnachten in rekening wordt gebracht te verhogen van 5% naar 6%. |
| |
11. | Verhogen tarief onroerendzaak-belasting (Ozb) | € 650 – € 1.300 | Effect gebaseerd op een gemiddelde tariefsverhoging van 5% -10% op basis van de maximale onbenutte belastingcapaciteit op basis van begroting 2021. |
| |
Totale bandbreedte | € 2,0 - € 3,5 miljoen | ||||
De bij deze verkenning in beeld gebrachte bandbreedte is gebaseerd op berekeningen bij het opstellen (mei 2021) van de perspectiefnota 2022. Indien nodig/wenselijk moeten deze ombuigingsrichtingen bij het opstellen van het overdrachtsdocument 2022 worden geactualiseerd.